6.5 Pencegahan Pencemaran Sistem Air
Proses pemantauan air terawat dilakukan di bawah Program Pemantauan Kualiti Air Minuman. Garis panduan pemantauan ini dikeluarkan oleh Unit Kawalan Kualiti Air Minuman Bahagian Perkhidmatan Kejuruteraan, Kementerian Kesihatan Malaysia. Garis panduan ini adalah berdasarkan piawaian yang dikeluarkan oleh WHO dan merupakan piawaian kualiti air minuman yang selamat, dirumus melalui perbincangan panel daripada Jabatan Kerja Raya, Jabatan Kimia dan Jabatan Alam Sekitar. Piawaian kualiti air (Drinking Water Quality Standard for Malaysia) untuk tujuan minuman telah ditetapkan dan ia termasuk ujian pH, suhu, warna, kandungan bahan organik, organisma, logam, bahan kimia, racun serangga dan lain-lain. Untuk melihat jadual Piawaian ini sila ke laman web http://kmam.moh.gov.my/public-user/drinking-water-quality-standard.html
Bekalan air awam telah melalui proses rawatan yang ketat mengikut fasa rawatan yang ditetapkan sehingga mencapai standard yang dikehendaki. Fasa proses rawatan asas bermula dengan Pengudaraan, Flokulasi dan Pembekuan, Pemendapan, Penapisan, Pembetulan pH (jika perlu), Pengfluoridaan dan Pengklorinan. Proses rawatan terbukti dapat membuang semua unsur yang tidak diingini daripada air minuman. Kawalan kualiti dijalankan pada peringkat akhir proses rawatan sebelum pengagihan bekalan air dijalankan manakala pemantauan rutin dan berkala dijalankan di seluruh rangkaian sistem bekalan air sebelum diterima oleh pengguna. Justeru bekalan air yang dibekalkan daripada bekalan paip air awam adalah selamat untuk diminum tanpa perlu melalui sebarang proses lanjut.
Proses untuk mengelakkan air tercemar memasuki sistem air ke UTeM
Pusat pemeriksaan pemantauan kualiti air di Tasik UTeM
UTeM mempunyai sistem pembetungan yang berasingan, untuk air sisa dan sistem saliran (air hujan, wuduk, dll). Air hujan yang dikumpul dari bumbung bangunan kemudian dialirkan ke tiga tasik tadahan UteM iaitu Tasik Gemilang, Tasik Cemerlang dan Tasik Terbilang. Untuk memastikan keselamatan air di tasik tadahan untuk sebarang aktiviti air, analisis bakteria Leptospira dilakukan secara berkala setiap tahun. Sampel diambil dari beberapa titik di tasik dengan jumlah 15 lokasi.
Lokasi pengambilan sampel air tasik yang telah ditetapkan iaitu:
a. Tasik Terbilang : 4 lokasi
b. Tasik Gemilang : 7 lokasi
c. Tasik Cemerlang : 4 lokasi
Langkah-langkah [engambilan sampel air tasik:
a. Labelkan botol dengan pita pelekat.
b. Ambil sampel dari lokasi yang berbeza di tasik.
c. Isikan botol dengan label menggunakan corong dan balut dengan bungkus gelembung.
d. Hantar sampel ke makmal yang diperakui untuk dianalisis.
Contoh laporan untuk sampel air
Makmal yang diperakui akan mengeluarkan laporan rasmi mengenai pengesanan bakteria Leptospira dalam sampel air. Contoh laporan ditunjukkan dalam Rajah 4.5.8. Laporan ini dipantau oleh PusatAlam Sekitar Pintar (CENSEi), UTeM. Laporan pemantauan dan penilaian dibuat secara berkala setiap 3 bulan.
Langkah Pencegahan Pencemaran Air melalui Penggunaan Perangkap Minyak di Kafeteria UTeM
Sebagai komitmen Universiti Teknikal Malaysia Melaka (UTeM) terhadap Matlamat Pembangunan Lestari (SDG) 6: Air Bersih dan Sanitasi, universiti telah melaksanakan langkah kawalan bagi memastikan tiada pencemaran air yang berpunca daripada aktiviti kafeteria di dalam kampus.
Semua kafeteria di kampus diwajibkan untuk memasang peranti perangkap minyak (grease trap) bagi mengelakkan sisa gris dan minyak daripada memasuki sistem saliran awam. Langkah ini bukan sahaja melindungi kualiti air dan alam sekitar, tetapi juga menyokong pengurusan air sisa yang mampan di peringkat universiti.
Sisa minyak yang dikumpulkan melalui perangkap minyak hendaklah diuruskan secara teratur dan beretika mengikut keperluan Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Sisa Terjadual) 2005, di mana sisa tersebut dikategorikan sebagai sisa terjadual dan perlu dilupuskan melalui kontraktor berlesen.
Selain itu, penggunaan dan penyelenggaraan perangkap minyak di semua kafeteria UTeM juga mematuhi “Garis Panduan Pemasangan Perangkap Minyak di Premis Makanan di Kawasan Pihak Berkuasa Tempatan (PBT)”, bagi memastikan kawalan pencemaran air dilaksanakan selaras dengan piawaian kebangsaan.
Peraturan dan piawaian berkenaan boleh dirujuk melalui pautan berikut:
Pencegahan Pencemaran Air melalui Pengurusan Sisa Toksik
Universiti Teknikal Malaysia Melaka (UTeM) komited untuk memastikan kualiti air yang bersih dan selamat melalui pelaksanaan sistem pengurusan sisa toksik yang menyeluruh dan bersepadu. Sistem ini dirancang untuk mencegah pencemaran air yang berpunca daripada sisa kimia dan bahan berbahaya, sekaligus menyokong Matlamat Pembangunan Lestari (SDG) 6: Air Bersih dan Sanitasi.
Bagi mencapai matlamat ini, semua sisa berbahaya dan sisa kimia yang dihasilkan daripada aktiviti makmal, bengkel, pusat penyelidikan, dan kemudahan universiti diurus secara sistematik melalui langkah-langkah berikut:
- Pengasingan dan Pelabelan Sisa
Setiap jenis sisa toksik diasingkan mengikut kategori seperti sisa kimia organik, bahan pelarut, asid/basa, logam berat, dan sisa biologi. Bekas sisa dilabel dengan jelas menggunakan tanda amaran bahaya dan kod sisa terjadual yang ditetapkan oleh Jabatan Alam Sekitar (JAS). - Penyimpanan Sementara yang Selamat
Sisa berbahaya disimpan di stor sisa berjadual yang direka khas dan dilengkapi dengan sistem pengudaraan, pelindung tumpahan (spill containment), serta langkah keselamatan kebakaran. Kawasan penyimpanan ini dipantau secara berkala oleh pegawai keselamatan dan penyelaras alam sekitar universiti. - Pelupusan Mengikut Peraturan
Semua sisa dikumpulkan dan dilupuskan melalui kontraktor berlesen di bawah Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Sisa Terjadual) 2005. Rekod pelupusan disimpan dengan lengkap bagi tujuan audit dan pelaporan kepada JAS. - Tindak Balas terhadap Kecemasan dan Tumpahan Kimia
UTeM turut melaksanakan Prosedur Tindak Balas Kecemasan (ERP) bagi menangani sebarang tumpahan atau insiden yang berpotensi menyebabkan pencemaran air. Kit tumpahan kimia (spill kit) disediakan di setiap makmal, dan latihan pengurusan tumpahan dijalankan secara berkala. - Pendidikan dan Kesedaran Alam Sekitar
Latihan dan bengkel berkaitan pengurusan sisa toksik diwajibkan kepada semua staf teknikal, penyelidik, dan pelajar pascasiswazah. Inisiatif ini bertujuan untuk membudayakan amalan kerja yang selamat dan bertanggungjawab terhadap alam sekitar. - Pemantauan dan Pelaporan Berkala
UTeM menjalankan pemantauan kualiti air dan audit alam sekitar dalaman bagi memastikan keberkesanan sistem pengurusan sisa toksik. Laporan pematuhan dihantar kepada pihak berkuasa berkaitan secara berkala sebagai bukti pelaksanaan yang telus.
Langkah-langkah ini bukan sahaja melindungi sumber air dan ekosistem daripada risiko pencemaran, tetapi juga menyumbang secara langsung kepada:
- SDG 6: Air Bersih dan Sanitasi - melalui pengawalan bahan pencemar untuk memastikan sumber air kekal bersih;
- SDG 12: Penggunaan dan Pengeluaran yang Bertanggungjawab - melalui pengurusan sisa berbahaya yang mampan dan selamat; serta
- SDG 13: Tindakan terhadap Perubahan Iklim - dengan mengurangkan risiko pencemaran yang memberi kesan kepada kesihatan manusia dan kestabilan ekosistem.
Melalui pelaksanaan menyeluruh ini, UTeM memperkukuh kedudukannya sebagai kampus lestari, memperlihatkan komitmen berterusan terhadap pemeliharaan alam sekitar dan tadbir urus yang bertanggungjawab dalam sektor pendidikan tinggi.
